Anuario del Observatorio Astronómico

CXLIII Edición,
enero 2024

ANUARIO DEL OBSERVATORIO ASTRONÓMICO NACIONAL

Efemérides astronómicas 2024

ÍNDICE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
PREFACIO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
CALENDARIO
Día Juliano. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Eras, ciclos cronológicos y cómputo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Fiestas y aniversarios. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Estaciones del año. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
HORA SIDERAL
Hora sideral. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
SOL, LUNA Y PLANETAS
Sol. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Luna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Mercurio. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Venus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Marte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Júpiter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Saturno. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
Urano. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Neptuno. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Plutón (Planeta enano) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Satélites de los planetas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Parámetros orbitales y físicos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Sistema de constantes y parámetros. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
ESTRELLAS
Nomenclatura de estrellas brillantes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
Nombre de estrellas (Catálogo Hiparco) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
Posiciones medias de estrellas brillantes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Posiciones aparentes de estrellas brillantes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
Posiciones aparentes de la estrella Polar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
CONSTELACIONES
Nombres y significados. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
Diagrama de constelaciones. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198

Instituto de Astronomía UNAM Anuario del Observatorio
4

OBJETOS MESSIER
Objetos brillantes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
EVENTOS ASTRONÓMICOS
Lluvias de estrellas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
Eventos planetarios. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
Pasos cenitales del sol. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Fases de la luna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
Crepúsculos, salidas y puestas de sol. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
Eclipses de sol y luna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
Eclipse total de sol, 8 de abril de 2024 (trayectoria) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
Eclipse total de sol, 8 de abril de 2024 (totalidad) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
Eclipse total de sol, 8 de abril de 2024 (parcial). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
Eclipse anular de sol, 2 de octubre de 2024 (trayectoria). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
Eclipse anular de sol, 2 de octubre de 2024 (parcial). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
POBLACIONES DE LA REPÚBLICA MEXICANA
Poblaciones de la República Mexicana. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
HORA LEGAL EN LA REPÚBLICA MEXICANA
Mapa de zonas horarias. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258
Zonas horarias. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
Hora legal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
CENTROS ASTRONÓMICOS EN LA REPÚBLICA MEXICANA
Observatorios. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
REFRACCIÓN
Refracción. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
Corrección por distancia cenital. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264
Corrección por temperatura. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
Corrección por presión. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266
ABREVIATURAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
GLOSARIO
Términos astronómicos básicos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268
APÉNDICE
Explicaciones. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274
MAPA DE ESTRELLAS PARA EL AÑO 2024

Publicaciones recientes
Edición CXLI -
enero 2022
ANUARIO ASTRONÓMICO 2022
Edición CXLII -
enero 2023
ANUARIO ASTRONÓMICO 2023
Compartir publicación